Μετά από μια σειρά μελετών έχει βγει το συμπέρασμα ότι η ευφυΐα των ανθρώπων έχει ένα ανώτατο όριο και ότι τα γνωστά όρια του λεγόμενου IQ αποτελούν μια «ασπίδα προστασίας» για τον ίδιο τον άνθρωπο.
Οι περισσότεροι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η υπερβολική ευφυΐα έχει αρνητικές επιπτώσεις σε άλλες λειτουργίες και ικανότητες του ανθρώπου, γι αυτό και έχει δημιουργηθεί αυτός ο φυσικός μηχανισμός που εμποδίζει τη μεγάλη αύξηση της νοημοσύνης. Οι πολύ αυξημένες νοητικές ικανότητες (πολύ ισχυρή μνήμη κ.ά.) μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες όχι μόνο οργανικές (ασθένειες του νευρικού συστήματος) αλλά και στην προσωπικότητα του ανθρώπου. Η τεχνική αύξηση της νοημοσύνης μέσω διαφόρων ουσιών, όπως η καφεΐνη, αλλά και φαρμάκων είναι μεν αποτελεσματική αλλά έχει περιορισμένη δράση.
Οι ερευνητές επικεντρώνουν τη θεωρεία τους στη λογική της «ανταλλαγής» όπου «κάτι δίνεις κάτι χάνεις». Με άλλα λόγια, αν υπάρχει αυξημένη νοημοσύνη θα υπάρξει φθίση κάποιας άλλης λειτουργίας, με συνέπεια ο άνθρωπος να είναι προβληματικός αντί για χαρισματικός.
Όπως αναφέρει και ο Τόμας Χιλ, του Πανεπιστημίου Warwick, μέλος της ερευνητικής ομάδας, «Πολλοί άνθρωποι ενδιαφέρονται να αυξήσουν τις νοητικές τους ικανότητες με τεχνητούς τρόπους. Το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί χρειάζεται να συμβεί αυτό και δεν είμαστε ήδη όσο έξυπνοι θα θέλαμε. Οι ανταλλαγές είναι συχνό φαινόμενο στην εξέλιξη. Θα ήταν ευχάριστο να έχουμε ύψος τρία μέτρα αλλά η καρδιά δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει σωστά και να στέλνει το αίμα σε τόσο μεγάλες αποστάσεις. Για αυτό και η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων έχει ύψος κάτω από τα δύο μέτρα. Όπως λοιπόν υπάρχει σε αυτή την περίπτωση μια ανταλλαγή έτσι συμβαίνει και με την ευφυΐα».
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Εβραίοι Ασκενάζι οι οποίοι κατά βάση παντρεύονται μεταξύ τους, έχουν υψηλότερο IQ από το μέσο Ευρωπαίο, αλλά αντιμετωπίζουν και πολλές κληρονομικές ασθένειες, όπως η Τay-Sachs που επηρεάζει το νευρικό σύστημα.